Tình anh em là cái gì đó vô cùng thiêng liêng với mỗi người. Thế nhưng trên thực tế tình cảm ấy ở mỗi gia đình đâu phải diễn ra suôn sẻ. Có những gia đình anh em đoàn kết yêu thương nhau. Song cũng không ít gia đình lục đục, cãi vã, tị nạnh, thậm chí tranh chấp, kiện tụng nhau chỉ vì tài sản thừa kế hay bất kể những lý do nhỏ nhặt, vô duyên khác, có khi dẫn đến từ nhau. Cao hơn và tệ hơn là có những triều đại suy vong bởi các cuộc chiến tranh “huynh đệ tương tàn”. Thế nên, từ lâu đời các cụ ta đã rất chú trọng giáo dục con cháu coi trọng tình anh em, ví như đưa ra những quan niệm “quyền huynh thế phụ” (anh cả quyền thay cha khi cha mất, anh có nghĩa vụ chăm sóc các em và các em phải nghe anh) hay “mất cha có chú”( người chú là chỗ dựa cho các cháu con anh khi anh mất). Sự coi trọng tình anh em cũng được thể hiện rất rõ trong các ngạn ngữ, cao dao:
“Anh em như chân với tay
Vợ chồng như áo cởi ngay ra liền”…
Tôi thì tôi nhớ nhất câu cửa miệng của mẹ ngày xưa khuyên các con khi chúng tôi chí chóe :
“Khôn ngoan đối đáp người ngoài
Gà cùng một mẹ chớ hoài đá nhau”
Thật là hình ảnh dung dị khơi gợi tình yêu thương, thế nên câu ca ấy cứ hằn sâu trong tâm hồn non nớt của chúng tôi. Chẳng thế mà ở độ tuổi phá phách nhất, các anh tôi hay có những trận uýnh nhau với những đứa hàng xóm ngỗ nghịch, đôi lúc cũng có “nội chiến” anh em oánh nhau. Song hễ đứa nào đụng đến em mình là anh cả, anh hai xù lên bảo vệ. Tôi còn nhớ có lần đi xem phim ở bãi chiếu bóng thị trấn, đông đúc và chen lấn quá, anh cả tôi đã công kênh tôi trên vai để vượt đám đông và hét lên “Trời ơi, mọi người chen bẹp em tôi rồi!”
Rồi kỷ niệm thời sinh viên nghèo tôi học chuyên ngữ mà chẳng có tiền mua từ điển. Anh cả tôi đang đóng quân xa nhà không hiểu vì sao mà biết được đã gửi thư cho tôi kèm theo 100 đồng trong đó bảo em mua từ điển. Tôi vui sướng khôn xiết và mua cuốn từ điển Pháp Việt mới nhất lúc bấy giờ. Giờ đây, thị trường có bao nhiêu loại từ điển phong phú, hiện đại, nhưng tôi vẫn giữ, vẫn dùng cuốn từ điển ấy…
Khi có con, tôi thường ngâm nga câu ca dao “…gà cùng một mẹ…” ngày nào cho các con nghe. Thằng lớn thì thuộc lòng, ai hỏi cháu có bao giờ bắt nạt em không, nó trả lời luôn “gà cùng một mẹ chớ hoài đá nhau”. Còn thằng bé dí dỏm hơn nói lái:“gà cùng một mẹ cứ hoài đá nhau!”. Nói vậy thôi, cũng như anh em tôi ngày xưa, các cu cậu nhiều khi chí chóe, nhưng thực ra anh em hắn luôn bảo vệ, yêu thương nhau.
Thanh Thủy
