Kiến nghị chưa nâng cấp hệ thống thu phí của Metro số 1

Nội dung vừa được Sở Giao thông Vận tải gửi UBND TP HCM, sau khi Ban quản lý đường sắt đô thị (MAUR - chủ đầu tư) đề xuất nâng cấp hệ thống trên, để khắc phục hạn chế giúp Metro số 1 (Bến Thành - Suối Tiên) khi đưa vào vận hành được hiệu quả.

Hệ thống AFC của Metro số 1 được thiết kế cách đây 12 năm, đang tồn tại nhiều bất cập như chỉ hỗ trợ vé lượt, vé ngày và vé tích tiền. Các loại vé này không định danh nên không áp dụng được chính sách giảm giá cho học sinh, sinh viên, người khuyết tật... Việc mua vé, nạp tiền cũng hạn chế như không thể chuyển khoản, ví điện tử, thẻ tín dụng... Ngoài ra, hệ thống không liên thông với các loại hình giao thông khác như xe buýt, BRT...

Ga trên cao Khu công nghệ cao, tuyến metro Bến Thành - Suối Tiên, tháng 9/2022. Ảnh: Quỳnh Trần

Theo Sở Giao thông Vận tải việc bổ sung chức năng cho hệ thống AFC là cần thiết, giúp đa dạng phương thức thanh toán... nhưng các phương án đề xuất chưa phù hợp. Cụ thể, nếu dùng vốn ODA của Metro số 1 sẽ phát sinh thủ tục, ảnh hưởng tiến độ hoàn thành công trình năm sau. Phương án này cũng có chi phí cao vì phải sử dụng công nghệ, thiết bị của nhà thầu nước ngoài, trong khi đơn vị trong nước có thể cung cấp.

Trường hợp dùng ngân sách để nâng cấp hệ thống thu phí cho tuyến metro cũng bị cho khó thực hiện vì sẽ hình thành một dự án đồng thời. Điều này gây chồng chéo, dễ xảy ra tranh chấp kỹ thuật, công nghệ, chất lượng, cũng như trách nhiệm bảo hành hệ thống khi khai thác. Chưa kể, việc dùng ngân sách sẽ phải rà lại kế hoạch vốn, thủ tục đầu tư công nên khó đảm tiến độ tuyến metro.

Với phương án sử dụng nguồn xã hội hóa, ngành giao thông vận tải đánh giá song các nội dung đề xuất còn sơ bộ, chưa rõ phương thức đầu tư PPP, nên chưa có cơ sở xem xét.

Lộ trình tuyến Metro Bến Thành - Suối Tiên. Đồ họa: Tâm Linh

Cũng theo Sở Giao thông Vận tải, các tuyến đường sắt đô thị ở một số nước, giai đoạn đầu khi chưa có hệ thống thu phí tự động đều áp dụng mô hình tương tự Metro số 1. Do vậy để đảm bảo tiến độ công trình, cơ quan này kiến nghị không bổ sung hạng mục nâng cấp hệ thống trên vào dự án metro. Việc nâng cấp sẽ triển khai sau, theo hướng xã hội hóa hoặc thuê dịch vụ, đảm bảo liên thông với hệ thống thanh toán của các loại hình giao thông công cộng khác.

Metro số 1 là dự án đường sắt đô thị đầu tiên của TP HCM, dài gần 20 km, kết nối khu trung tâm đến cửa ngõ phía Đông thành phố. Dự án có tổng mức đầu tư hơn 43.700 tỷ đồng, hiện đã hoàn thành khoảng 93% khối lượng, dự kiến hoàn thành cuối năm sau.

Gia Minh