Ân Độ đã bật đèn xanh cho việc xuất khẩu trở lại gạo trắng phi-basmati ( non-basmati white rice) khi lượng tồn kho tăng vọt và nông dân chuẩn bị thu hoạch vụ mùa mới sau vài tuần tới.
Theo đó, lệnh cấm xuất khẩu gạo phi-basmati kéo dài 14 tháng đã được dỡ bỏ vào thứ Bảy (28/9) . Quyết định này được đưa ra một ngày sau khi chính phủ cắt giảm thuế xuất khẩu gạo trắng xuống còn 0.
Thông báo từ Tổng cục Ngoại thương (DGFT) của Ấn Độ nêu rõ, “Chính sách xuất khẩu gạo trắng phi-basmati (gạo xát một phần hoặc xát toàn bộ, có đánh bóng hoặc đã qua xử lý) ... được sửa đổi từ “cấm” thành “tự do”, chịu mức giá xuất khẩu tối thiểu (MEP) là 490 USD/tấn, có hiệu lực ngay sau khi công bố và cho đến khi có lệnh tiếp theo”.
Lệnh cấm xuất khẩu gạo phi-basmati được ban hành vào tháng 7 năm ngoái để đảm bảo nguồn cung trong nước và kiểm soát giá trên thị trường.
Là quốc gia xuất khẩu gạo lớn nhất thế giới, v iệc Ấn Độ gia tăng xuất khẩu gạo sẽ làm gia tăng nguồn cung gạo trên thị trường thế giới và có thể tác động khiến các nước xuất khẩu gạo chính khác như Pakistan, Thái Lan và Việt Nam cũng điều chỉnh giảm, từ đó đẩy giá gạo toàn cầu giảm xuống.
Quyết định của New Delhi cho phép các thương nhân bán gạo trắng phi-basmati trên thị trường thế giới được đưa ra sau một loạt các động thái nhằm nới lỏng các hạn chế xuất khẩu đối với các loại gạo basmati hảo hạng, gạo thơm và gạo đồ.
Vào thứ Sáu (27/9), Ấn Độ đã giảm thuế xuất khẩu gạo đồ từ mức 20% xuống còn 10%.
Trước đó, đầu tháng 9/2024, Chính phủ Ấn Độ đã gỡ bỏ giá sàn đối với gạo basmati xuất khẩu để giúp hàng nghìn nông dân giảm bớt khó khăn, sau khi họ phàn nàn về việc không tiếp cận được các thị trường nước ngoài béo bở như Châu Âu, Trung Đông và Mỹ.
Khi mô hình thời tiết El Nino làm dấy lên nỗi ám ảnh về việc thiếu mưa, Ấn Độ đã áp dụng nhiều biện pháp hạn chế xuất khẩu gạo vào năm ngoái và gia hạn đến năm 2024 để kiểm soát giá gạo trong nước trước thềm cuộc bầu cử toàn quốc diễn ra vào tháng 4-tháng 6/2024.
Kể từ sau khi lệnh cấm xuất khẩu được ban bố vào năm 2023, nguồn cung trong nước đã tăng lên, làm tăng lượng hàng tồn kho tại các kho của chính phủ.
Lượng gạo dự trữ tại Tổng công ty Lương thực Ấn Độ do nhà nước quản lý tính đến ngày 1 tháng 9 đạt 32,3 triệu tấn, cao hơn 38,6% so với năm ngoái, đủ cao để Chính phủ nước này nới lỏng lệnh hạn chế xuất khẩu gạo.
“Rốt cục, Ấn Độ sẽ bỏ lệnh cấm xuất khẩu gạo. Nước này đang dự trữ khoảng 45 triệu tấn gạo. Trong 3 tuần tới, Ấn Độ bước vào vụ thu hoạch mới, vì vậy, lượng lúa gạo dư thừa sẽ rất lớn và việc tăng dự trữ thêm nữa sẽ là một vấn đề”, Samarendu, hiện là Phó Chủ tịch của The Rice Trader nói bên lề Diễn đàn lúa gạo Campuchia tổ chức tại Phnom Penh mới đây
Gần đây, nhờ lượng mưa dồi dào, nông dân nước này đã trồng lúa trên 41,35 triệu ha, tăng so với 40,45 triệu ha năm ngoái và so với trung bình 40,1 triệu ha trong năm 5 qua.
Các nhà kinh doanh hy vọng quyết định cho phép xuất khẩu gạo phi-basmati sẽ giúp tăng thu nhập từ nông nghiệp ở các vùng nông thôn và giúp Ấn Độ giành lại vị thế trên thị trường toàn cầu.
Chủ tịch Hiệp hội Xuất khẩu Gạo Ấn Độ, B.V. Krishna Rao, kỳ vọng bất chấp mức thuế xuất khẩu 10% đối với gạo đồ và giá sàn là 490 USD/tấn đối với gạo phi-basmati, gạo trắng của Ấn Độ vẫn có sức cạnh tranh tốt trên thị trường quốc tế.
Năm 2022, Ấn Độ chiếm khoảng 40% thương mại gạo toàn cầu và xuất khẩu gạo tới khoảng 150 nước. Dù hạn chế xuất khẩu, Ấn Độ vẫn đặt ra ngoại lệ để tiếp tục bán gạo theo thỏa thuận giữa các chính phủ dựa trên nhu cầu an ninh lương thực của các nước nhập khẩu.
Theo dự báo của S&P Global Commodity Insights, sản lượng gạo của Ấn Độ sẽ đạt mức cao kỷ lục 135,5 – 138 triệu tấn trong niên vụ 2024-2025 (từ tháng 7-2024 đến tháng 6-2025) khi hiện tượng thời tiết La Nina quay trở lại, kéo theo lượng mưa tăng lên.
Bộ Nông nghiệp Mỹ (USDA) cũng dự báo sản lượng gạo Ấn Độ năm 2024/25 sẽ tăng lên 146 triệu tấn, so với 144,63 triệu tấn của niên vụ trước.
Một số sự kiện giải thích tầm quan trọng của Ấn Độ đối với thương mại gạo toàn cầu:
- Ấn Độ chiếm hơn 40% lượng gạo xuất khẩu của thế giới vào năm 2022, đạt kỷ lục 22,2 triệu tấn trong tổng số 55,4 triệu tấn xuất khẩu trên toàn cầu.
- Lượng gạo xuất khẩu của Ấn Độ lớn hơn tổng lượng gạo xuất khẩu của bốn nước xuất khẩu lớn tiếp theo là Thái Lan, Việt Nam, Pakistan vàMỹ.
- Ấn Độ xuất khẩu gạo sang hơn 140 quốc gia.
- Những nước mua nhiều gạo phi-basmati của Ấn Độ nhất bao gồm: Benin, Bangladesh, Angola, Cameroon, Djibouti, Guinea, Bờ Biển Ngà, Kenya và Nepal.
- Iran, Iraq và Saudi Arabia chủ yếu mua gạo basmati cao cấp từ Ấn Độ.
- Các hạn chế xuất khẩu áp dụng từ năm 2023 đã làm giảm 20% lượng gạo xuất khẩu của Ấn Độ xuống còn 17,8 triệu tấn trong năm 2023 và giảm tiếp 1/4 lượng xuất khẩu trong 7 tháng đầu năm 2024 so với cùng kỳ năm trước.
- Ấn Độ giảm xuất khẩu đã buộc các khách mua ở châu Á và châu Phi phải chuyển sang Thái Lan, Việt Nam, Pakistan và Myanmar. Nhu cầu tăng đột biến trong bối cảnh dư cung hạn chế đã đẩy giá xuất khẩu tại các quốc gia này lên mức cao nhất trong hơn 15 năm.
Tham khảo: Reuters
